Op zondag 16 april stemden miljoenen Turken om te steunen of verwerpen de constitutionele amendementen die in januari door het Turkse parlement werden aangenomen. Een opiniestuk dat werd gepubliceerd door het Duitse nieuwsagentschap Deutsche Welle legt uit dat de "cruciale" amendementen "alle macht geven aan een enkele persoon, die hier nagenoeg geen rekenschap hoeft voor af te leggen," en vernietigt daarmee wat is overgebleven van de democratie in Turkije. Nagenoeg alle waarnemers zijn het erover eens dat indien het referendum voorbij is, Turkije zal veranderd worden in een autoritaire staat.
Maar ik (samen met enkele anderen) zijn het daar niet mee eens. De Turkse president Recep Tayyip Erdoğan eigende zich al jaren alle bevoegdheden toe dat de grondwettelijke veranderingen bij hem zouden gelegd worden. Hij is alleenheerser over alles wat hij ziet zolang hij dat wil, hetzij door middel van democratische middelen, hetzij door democratische middelen of door de verkiezingsresultaten te manipuleren. Als het referendum voorbij is, zal het enkel nog die realiteit verfraaien.
Neem de macht van Mr. Erdoğan's in beschouwing. De kruiperige premier, Binali Yıldırım, ijvert onvermoeibaar voor de constitutionele veranderingen die zijn eigen kantoor, historisch het machtigste in het land, zullen elimineren. Kritiek op de almachtige president kan zelfs een kind in de gevangenis doen belanden. De minste band met de (waarschijnlijk georganiseerde) poging tot staatsgreep in juli betekent dat je je werk verliest of erger. De staat gooit periodiek journalisten in de cel op valse beschuldiging van terrorisme en werkelijk onafhankelijke publicaties worden gesloten.
 Herinnert Erdoğan (R) hier Yıldırım eraan dat hij zijn eigen job elimineert? |
Indien meneer Erdoğan geen grondwettelijke veranderingen nodig heeft, wat een wettelijke trivialiteit inhoudt, waarom jaagt hij dit dan obsessief achterna? Misschien als aanvullende verzekering indien hij zich ooit tegenover een rechtbank zou moeten verantwoorden voor zijn illegale daden. Misschien om een willekeurige opvolger de macht te geven om zijn programma voort te zetten te verzekeren. Misschien om zijn ijdelheid te strelen.
Wat ook de bron van de dwang van meneer Erdoğan mag zijn, het beschadigt enorm de status van Turkije in de wereld. Toen zijn ambtenaren geen toestemming kregen om Turken te ronselen die in Duitsland wonen voor de grondwettelijke wijzigingen, beschuldigde hij de Duitsers van "het toepassen van Nazi-maatregelen." Hij vergeleek ook Nederland met een bananenrepubliek nadat Turkse ministers in Rotterdam niet mochten spreken. Deze verzuring van de betrekkingen heeft al geleid tot het opzeggen van de militaire banden met Duitsland.
Impliciet dreigen met straatgeweld jegens Europeanen hebben de internationale status van Erdoğan nauwelijks geholpen en ook geen enekel van zijn nauwe bondgenoten hebben Turkije de mogelijkheid gegeven om haar eigen nucleaire wapens te ontwikkelen. Nog meer beschadiging ontstond toen de leider in juli 2015 een burgeroorlog met de Koerden ontketende als een gok om steun te krijgen van een nationalistische partij in het parlement, een gebaar dat al vreselijke menselijke gevolgen heeft gehad.
Deze dwang om dingen op zijn eigen manier te arrangeren, past in maken, past in een patroon. Meneer Erdoğan zou een visumvrije reispas kunnen gekregen hebben voor Turken die reizen naar Europa, maar hij weigerde een zinloze verandering aan te brengen in de definitie van terrorisme in de criminele code van Turkije. Hij heeft de relaties met Washington beschadigt door zijn persoonlijke fixatie op de uitlevering van de Turkse geestelijke Fethullah Güle. Hij kan de betrekkingen met 35 landen mogelijk verstoren door zijn inlichtingen diensten in te zetten tegen pro-Gülen Turken. Voormalig Trump's adviseur Michael Flynn verknoeide zijn reputatie door zijn registratiewerk te verbergen als een buitenlandse agent die Turkije vertegenwoordigt.
Dit dictatoriale narcisme verhoogt de prijs van het dictatorschap doordat meneer Erdoğan ongerechtvaardigde fouten maakt. Een voorzichtige en berekenende leider vervolgt thans futiliteiten die slechts meer vijanden genereren. Dit heeft de economische groei beschadigd die zijn populariteit aanwakkerde. Meneer Erdoğan heeft zichzelf omgeturnd in een parodie, met zijn 1100-kamerpaleis en Ruritanische erewacht.
 Erdoğan begroet Mahmoud Abbas onder een erewacht van historisch Turkse soldaten. |
Waar zal het allemaal eindigen? De president heeft twee duidelijke doelstellingen. In de eerste plaats probeert meneer Erdoğan de westerse hervormingen van Kemal Atatürk terug te draaien om de islamitische doctrine van het Ottomaanse rijk herin te voeren. Ten tweede wil hij zich verheffen naar de grote, oude islamitische positie van de kalief, een bijzonder levendig perspectief sinds de Islamitische Staat deze langdurige positie in 2014 tot leven wekte.
Deze twee ambities zouden kunnen samensmelten precies honderd jaar nadat Atatürk het kalifaat afschafte, hetzij op 10 maart 2021 (volgens de islamitische kalender) of 4 maart 2024 (volgens de christelijke kalender). Elk van deze data biedt een perfecte gelegenheid voor meneer Erdoğan om het handwerk van de seculiere Atatürk ongedaan te maken en zichzelf uit te roepen tot kalief van alle moslims.
Niemand in Turkije kan de enorme ambities van meneer Erdoğan effectief tegenhouden. Dit geeft hem de vrijheid om op zijn eigen wispelturige wijze verder te gaan en problemen te creëren in binnen- en buitenland. Dat wil zeggen, totdat hij op een dag wellicht zal struikelen over een externe crisis. Intussen zullen Turken en miljoenen anderen een toenemende prijs betalen voor Erdoğan's eerzuchtige regime.
 Erdoğan is alleenheerser over alles wat hij ziet en zo lang hij dat wenst. |
Daniel Pipes (DanielPipes.org, @DanielPipes) is de president van het Midden-Oosten Forum. © 2017 door Daniel Pipes. Alle rechten voorbehouden.
