Neen, het is niet ISIS of de razende sjiitische milities. Het is de Mossoeldam, de grootste dam in Irak en de mogelijke ineenstorting, die kan leiden tot miljoenen doden. Kenners maken zich terecht zorgen dat de catastrofe nog dit voorjaar kan toeslaan wanneer de sneeuw begint te smelten en een oncontroleerbare waterdruk wordt opgebouwd.
 De Mossoel Dam vanuit de lucht. |
Haastig gebouwd in oorlogstijd voor dictator Saddam Hoessein door een Duits-Italiaans consortium, werd de Mossoeldam gebouwd op de plaats waar die nu staat, omdat een van de trawanten van Hoessein uit het gebied afkomstig was en zijn relaties gebruikte, ondanks het feit dat de ingenieurs al van bij het begin ervoor waarschuwden dat de poreus gipsen basis zo'n enorm bouwwerk niet kon ondersteunen.
Wat toen nog de Saddam Dam heette, werd in 1984 in gebruik genomen en moest binnen de twee jaar hoognodig constant opgevoegd worden, dat wil zeggen, dag en nacht infusies van microfijne cement, in grote hoeveelheden zelfs - ruim 200 miljoen pond in de afgelopen decennia - om te voorkomen dat de dam zou instorten. De voegen verhinderen dat het fundamentele probleem verslechtert, maar lost het niet op.
 Arbeiders aan het werk om de Mossoeldam te verstevigen, 3 februari 2016. |
De jaren gingen voorbij en gebeurde er gelukkig geen ramp onder Amerikaans toezicht. Dan, tijdens een noodlottige periode van tien dagen, 7 tot 17 augustus 2014, veroverde Islamitische Staat (ISIS) het gebied en verkreeg de controle over de Dam. Terwijl de groep de structuur noch saboteerde noch opblies, werd het voegen voor zes weken gestopt en het hele herstelde gedeelte - dat voornamelijk werd uitgevoerd door geschoolde werknemers, naast de doorlopende aanvoer van cement - werd sindsdien minder consistent.
Als gevolg daarvan is de dam de voorbije 19 maanden steeds meer verzwakt tot aan het punt dat de deskundigen zijn beginnen vrezen dat een sterke stijging van het bronwater de structuur zal overweldigen en leiden tot de ineenstorting. Dat de twee speciale sluisdeuren kapot zijn en in geval van nood niet geopend kunnen worden om een toenemende druk te verlichten, maakt de situatie des te meer beladen.
De gevolgen van een ineenstorting zijn schrikwekkend. Een muur van water van 13 tot 21 meters hoogte, zou enkele uren later Mossoel bereiken, een stad waar ongeveer een miljoen mensen leven. Dan zou de vloedgolf via de vallei van de Tigris rivier naar andere steden stromen, waaronder de hoofdstad Bagdad, vooraleer een grote overstroming zich verder over het gebied zou verspreiden. Een groot aantal directe slachtoffers zou gevolgd worden door droogte, ziekte, gebrek aan elektriciteit, chaos en criminaliteit, ellende en sterfgevallen naar Bijbelse proporties
Jarenlang gestaag herstellen en sussende geruststellingen hielden de onzekerheid van de Mossoeldam in de obscuriteit. Maar toenemende alarmerende waarschuwingen van de Amerikaanse regering sinds het begin van 2016, meestal gesteund op schattingen van ingenieurs van het Amerikaanse leger, lijken eindelijk de Irakezen te hebben wakker geschud voor de gevaren waarmee zij worden geconfronteerd. De Amerikaanse ambassade in Bagdad heeft zelfs een hoogst ongebruikelijke 'Mossoeldam Paraatheid Fact Sheet' verspreid met adviezen (helaas enkel in het Engels) omtrent stapsgewijze evacuatie, onderwijsbehoeften en hulpverlening.
Daarentegen is de Iraakse regering een stroom van bedrieglijke informatie blijven verspreiden om te verzekeren dat er geen probleem is. Mohsen al-Shimari, minister van Irak voor Watervoorziening en de ambtenaar die belast is met de Mossoeldam, zegt: "Het gevaar is niet bedreigend, het ligt nog ver van ons af. Het gevaar is 1 kans op de 1000" (op zich reeds een onaanvaardbaar risico). Of hij benadrukt dat de Mossoeldam "geen groter" gevaar inhoudt dan andere dammen. Bij andere gelegenheden beweert hij dan weer dat er in feite "geen problemen zijn met de dam, die zouden kunnen leiden tot de ineenstorting." Let op de inconsistentie, die op zich reeds getuigt van dubbelzinnigheid.
In het volhouden van deze onverantwoordelijke, zelfs misdadige nonchalance, hebben de Iraakse autoriteiten nagenoeg weinig of niets gedaan om zich voor te bereiden op een mogelijke ineenstorting van de dam. Jazeker beweren zij dat er een noodplan bestaat, maar niemand die het ooit heeft ingekeken en nog minder in detail, dus, wat is het nut ervan in tijden van crisis? Jazeker hebben zij een akkoord ondertekend ter waarde van 300 miljoen dollars met het Italiaanse bedrijf Trevi, om de dam te herstellen en te onderhouden, maar dit is slechts een pleister op een houten been en geen oplossing op lange termijn.
Om de zaken nog erger te maken, bedreigt de dam de meest kwetsbare stad Mossoel, die lijdt onder het regime van het apocalyptische Islamitische Staat, wiens minachting voor menselijk leven en de extreme vijandigheid tegenover de buitenwereld, zowel crisis planning en internationale bijstand negeert. Maar er loopt hier een zilveren draad door; het monsterlijke regime van ISIS heeft ervoor gezorgd dat de bevolking van Mossoel is afgenomen van 2½ miljoen mensen twee jaar geleden tot ongeveer 1 miljoen vandaag, waardoor het aantal potentiële slachtoffers is verminderd.
Ervan uitgaande dat de dam dit jaar de smeltende sneeuw overleeft, bestaat er slechts één oplossing op de lange termijn: met name de Badush Dam, die stroomafwaarts ligt ten opzichte van de Mossoeldam, voltooien zodat de gevolgen van een instorting zouden verzachten. Die dam, waarvan de bouw in 1986 werd aangevat op het moment dat het opvoegen van de Mossoeldam begon, werd stilgelegd in 1990; deze bijkomende kost om de dam te voltooien ten belope van 10 miljard dollars, kan de Iraakse regering zich niet veroorloven. Maar het zou de hoogste prioriteit van het land moeten zijn.
Mr. Pipes (DanielPipes.org, @DanielPipes) is president van het Middle East Forum. © 2016 by Daniel Pipes. All rights reserved.
