Olie is het meest glamoureuze product van het Midden-Oosten, gegeerd door de hele wereld en die de regio rijkdom brengt die de wildste dromen van hebzucht tarten. Maar water is de alledaagse bron die voor de lokale bevolking nog veel belangrijker is. Zonder dat zouden zij geconfronteerd worden met de verschrikkelijke keuze om hun huizen te verlaten of met hen verdwijnen.
Die keuze kan hyperbolisch klinken, maar de dreiging is reëel. Egypte onderscheidt zich als de grootste bevolking in gevaar en is het land dat, anders dan Irak en Jemen, met het meest existentiële hydrologische probleem kampt.
 The Washington Times voegde deze grafiek bij het artikel. |
Zoals elke scholier leert, is Egypte het geschenk van de Nijl en de Nijl is veruit de langste rivier in de wereld. Minder bekend is dat het merendeel van het watervolume van de Nijl, 90 procent, afkomstig is van het Hoogland van Ethiopië en dat de rivier doorheen 11 landen stroomt. Voor ontelbare eeuwigheden stroomde het water in ontelbare hoeveelheden naar Egypte.
In 1929 heeft de Britse regering, dat de Oost-Afrikaanse gebieden vertegenwoordigde, een akkoord ondertekend met de regering van Egypte, dat jaarlijks een volume garandeerde van 55,5 miljard m³ water aan Egypte. Rekening houdend met minimaal 1000 m³ water per inwoner per jaar (het wereldwijd gemiddelde is 7230 m³ water), * een volume dat vandaag ruim voldoende is voor 15 miljoen Egyptenaren.
De daaropvolgende 87 jaren zagen de Egyptische bevolking zes keer toenemen tot het huidige aantal van 90 miljoen inwoners. Bovenop de toegezegde 55,5 miljard m³ water, wint Egypte ongeveer 5 miljard m³ water uit niet-hernieuwbare ondergrondse bronnen en nog eens 1,3 miljard m³ regenwater, en heeft het alles samen ongeveer 62 miljard m³ per jaar, of een derde minder dan de minimale behoeften van het land. Daarnaast recycelen de Egyptenaren ongeveer 10 miljard m³ afvoerwater van de landbouw die sterk vervuild is (door kunstmest en insecticide residuen) en die uiteindelijk het land doden door verzuring van de bodem. Wat dit tekort nog verergert is het feit dat Egypte lijdt onder de hoge temperaturen wat leidt tot hogere waarden van evapotranspiratie, waardoor de landbouw nog meer water nodig heeft dan op plaatsen met koelere klimaten.
Dit watertekort vertaalt zich in een behoefte om voedsel te importeren en, tegenwoordig, moet Egypte geld lenen om een alarmerende 32 procent van haar behoeften in suiker te importeren, 60 procent van de voedzame gele maïs, 70 procent van de tarwe, 70 procent van de bonen, 97 procent van voedingsolie en 100 procent van de linzen. De behoefte aan import zal met de tijd nog verergeren; geschat wordt dat de Egyptische bevolking tegen 2050 zal toegenomen zijn tot 135 miljoen; het zal dan jaarlijks 135 miljard m³ water nodig hebben en op basis van de huidige aannames, zal het watertekort tegen dan meer dan verdubbelen tot 75 miljard m³.
Wat de zaken nog verergert is het feit dat de Ethiopiërs onlangs geconfronteerd werden met het feit dat enorme hoeveelheden water hun grondgebied verlaten zonder dat ze daar voor zichzelf enig voordeel bij hebben. Dienovereenkomstig, begonnen ze een netwerk van dammen te bouwen, met als hoogtepunt de pompeus benoemde Grand Ethiopische Renaissance Dam (GERD).
 De Grand Ethiopia Renaissance Dam (GERD), in aanbouw maar bijna voltooid, heeft in Egypte al voor veel consternatie gezorgd. |
Zoals momenteel gepland, zou het meer achter deze dam 74,5 miljard m³ water vasthouden, plus 5 miljard m³ verliezen door lekkage en 5 miljard m³ verliezen door verdamping. Stroomopwaarts zouden vier ondersteunende dammen om de verzanding tegen te gaan, nog eens 200 miljard m³ water tegenhouden. Overwegende dat 86 procent van het Egyptische water in Ethiopië ontspringt, concluderen Egyptische specialisten niet ten onrechte dat de toegewezen 55,5 miljard m³ niet meer gehaald zou worden. Nader Noureddin, een professor in bodem en water wetenschappen aan de Universiteit van Caïro, ziet dat de dammen "de levens van 90 miljoen Egyptenaren in gevaar brengen". (De meeste statistieken in deze analyse ontlenen aan Noureddin's werk.)
Ethiopiërs antwoorden: Geen zorgen maken, alles komt goed, de gegarandeerde hoeveelheid, en zelfs meer, zal Egypte bereiken. Wanneer Cairo niettegenstaande toch protesteert, stemt Addis Ababa in met de ene studie na de andere, zelfs wanneer het kwaad verder bouwt aan de GERD die, zoals werd voorzien, in de loop van 2016 operationeel zal worden en om te beginnen 14 miljard m³ water zal opslaan.
Het potentieel voor verstoring is enorm; in 2013, tijdens het tijdperk van Mohamed Morsi, maakten Egyptische politici per ongeluk hun militaire plannen in het openbaar bekend omtrent speciale troepen, jet fighters, en rebellengroepen "die wel komaf zouden maken" met de GERD (op de tonen van de opera Aïda). Morsi zit nu in de gevangenis, maar dergelijke ideeën geven wel een inzicht in de Egyptische wanhoop.
 President Morsi zetelt een televisie meeting voor in juni 2013 waarin de Egyptische politici discuteren over agressieve manieren om de bouw van de Ethiopische dam te stoppen. |
Aan de basis van een mogelijke Nijl confrontatie liggen gevarieerde afspraken omtrent wie het water bezit. Stroomafwaarts wijzen staten zoals Egypte op de onheuglijke aard van rivieren die over de grenzen heen stromen. Stroomopwaarts wijzen staten zoals Ethiopië op het water dat hen toebehoort op eenzelfde wijze als de olie die tot de Arabieren behoort. Er is geen juist of verkeerd hier; een oplossing vereist een creatief compromis (bijvoorbeeld door het verlagen van de hoogte van de zadeldammen die stroomopwaarts de GERD voorafgaan), waardoor de Ethiopiërs kunnen profiteren van hun wateren zonder dat de Egyptenaren geconfronteerd worden met de ramp.
Samengevat is duidelijk dat hier echte staatsmannen nodig zijn om een ramp te voorkomen. Op de lange termijn moeten de Egyptenaren leren om het water vanaf de bron beter te beheren.
Mr. Pipes (DanielPipes.org, @DanielPipes), president van het Middle East Forum, hing zelf drie jaar af van het Nijlwater toen hij in Caïro woonde. © 2016 by Daniel Pipes. All rights reserved.
* Verscheidene lezers hebben erop gewezen dat het hierboven geciteerde cijfer van 7.230 m³ water per persoon en per jaar veel te hoog is. Een artikel uit 2007 in Water Resources Management bevond dat het gemiddelde waterverbruik wereldwijd ligt op 1240 m³ per persoon per jaar. Het hogere cijfer komt uit het artikel van Nader Noureddin in Al-Ahram zoals hierboven in de tekst werd vermeld. Ik verontschuldig mij voor deze fout. DP
