Het nieuws dat de Turkse en Israëlische regeringen op het punt staan om volledige diplomatieke betrekkingen te hernieuwen na jaren van spanningen, doet mij cynisch lachen - en baart me tegelijk andermaal zorgen om Israël 's goedgelovigheid.
De twee staten onderhielden in de jaren 1990 nauwe betrekkingen, toen een gemeenschappelijke visie op de wereld leidde tot een sterke militaire samenwerking, groeiende handel en uitwisseling van mensen en cultuur. Schrijvend in 1997, karakteriseerde ik dit bilaterale als hebbende "het potentieel om de strategische kaart van het Midden-Oosten te hertekenen, aldaar de Amerikaanse allianties om te vormen en om Israël's regionale isolatie te verminderen."
Dit floreerde voor nog eens vijf jaren, totdat de Partij voor Rechtvaardigheid en Ontwikkeling (Adalet ve Kalkınma Partisi, of AKP) in 2002 de Turkse verkiezingen won en verder ging met Turkije in een Islamistische richting te duwen. Onder de vele implicaties betekende dit het distantiëren van Ankara van Jeruzalem en, in plaats daarvan, de betrekkingen opwarmen met Hamas in Gaza.
Onder het leiderschap van Recep Tayyip Erdoğan, ondernam de Turkse regering de ene stap na de andere om de Israëliërs te degraderen en de betrekkingen tussen de twee staten te verminderen, piekend met haar indirecte sponsorschap van het schip de Mavi Marmara naar Gaza in 2010. In antwoord trachtten de Israëliërs alles te doen wat het kon om de zaken weer op de rails te krijgen; zelfs verontschuldigingen en het aanbieden tot het betalen van compensatie voor de Turkse slachtoffers aan boord van de Mavi Marmara. Maar het mocht niet baten. Tot nu toe werden ze afgewezen.
Vervolgens, op 24 november, maakte Erdoğan de rampzalige fout door het neerhalen van een Russisch legervliegtuig dat amper 17 seconden over het Turkse luchtruim had gescheerd. Terloops opgemerkt, contrasteerde deze actie tegen de achtergrond van zowat 2.244 schendingen van het Griekse luchtruim door Turkse legervliegtuigen in 2014.
De bijna-niet-uitgelokte agressie wakkerde de extreme ergernis op van de Russische president Vladimir Poetin. Wat er daarna gebeurde leek op wat op de speelplaats van een school gebeurt wanneer een kleinere bullebak nogal onnozel de grotere bullebak gaat vervelen. Erdoğan moest - meer dan hem lief was - snel zijn meerdere erkennen in Poetin, die zich toonde als een geschoolde gokker en bereid was om een hoge economische prijs te betalen om zijn punt binnen te halen.
 Wanneer twee bullebakken met elkaar in de clinch raken, zal de grotere en sterkere het pleit in zijn voordeel beslechten. |
Erdoğan realiseerde zich snel dat hij dezelfde beer had opgeschrikt die de Turken in oorlogstijd had verslaan en opnieuw doorheen de eeuwen (1568–70, 1676–81, 1687, 1689, 1695–96, 1710–12, 1735–39, 1768–74, 1787–91, 1806–12, 1828–29, 1853–56, 1877–78, 1914–18). Hij deed dan wat minder grote bullebakken plegen te doen, met name aanschurken bij voormalige vrienden – NATO op een grotere schaal, Israël (en Egypte) op kleinere schaal - ongeduldig verlangend om de onderlinge meningsverschillen op te schudden.
Een bericht in Wall Street Journal omtrent de Turks-Israëlische onderhandelingen in Zwitserland wijst erop dat Turkije bereid zou zijn om het dispuut over Mavi Marmara op te bergen en de activiteiten van Hamas op Turkse bodem te beëindigen en (het belangrijkste) om de aanleg van een pijplijn natuurlijk gas van Israël naar Turkije te bespreken.
Dat laatste is zeer verstandig bekeken vanuit het oogpunt van Ankara omdat het Israëlische gas de afhankelijkheid van Russisch gas zou verminderen; maar deze stap dient nauwelijks Israëls belangen. Van zodra de Russische dreiging is verstreken, zullen de Turkse Islamisten (die daar waarschijnlijk nog lang zullen rondhangen) hervallen in hun oude kuren, met inbegrip van de bittere anti-Israël dimensie. (Sinds de onderhandelingen begonnen heeft Erdoğan reeds een ontmoeting gehad met Khaled Meshaal, een Hamasleider.) Omdat een gaspijplijn Israël in de toekomst en wellicht voor lange tijd tot gijzelaar zou maken van Turkije, lijkt mij dit een roekeloze stap .
Ondanks een Israëlische reputatie voor taaiheid, neigt Jeruzalem veelal te optimistisch te zijn (denk maar aan de akkoorden van Oslo van 1993 of de terugtrekking uit Gaza in 2005), en dit grote problemen kan creëren voor Washington. Dus, hoe verleidelijk een gaspijpleiding van Israël-Turkije wel mag lijken, Amerikanen moeten adviseren en werken tegen een dergelijke stap.
Mr. Pipes (DanielPipes.org, @DanielPipes) is president van het Middle East Forum. © 2015 by Daniel Pipes. All rights reserved.
Addendum van 20 dec. 2015: Indien de aanleg van deze pijplijn toch tot stond mocht komen, zal het niet de eerste keer zijn dat ik het oneens ben met de regering van Israël. Voor een lange lijst van anderen, zie "Do I Not Criticize Israeli Policies?"
Update van 28 dec. 2015: Goed nieuws uit Ankara. De Turkse regering handhaaft een harde lijn. De woordvoerder van de president, İbrahim Kalın zei dat "de Turkije-Israël betrekkingen zullen niet normaliseren totdat Israël drie voorwaarden zal realiseren. Wij hebben deze niet opgegeven." Los van een verontschuldiging voor het incident op de Mavi Marmara (is gebeurd) en compensatie voor de families van de overledenen (in onderhandeling), eist Erdoğan dat de Israëlische soldaten zich terugtrekken en "de blokkade van Gaza beëindigen". Die derde eis lijkt weinig waarschijnlijk vervuld te worden, maar indien dit toch het geval zou zijn, blijft de aanleg van een gaspijnlijn mogelijk.
