Bernard Lewis en ik

De historicus Bernard Lewis viert vandaag zijn 100ste geboortedag.

Drie citaten vestigen zijn carrière. Martin Kramer, een voormalige student van Lewis, somt de verwezenlijkingen van zijn leraar op:

Bernard Lewis komt naar voren als de meest invloedrijke naoorlogse historicus omtrent de Islam en het Midden-Oosten. Zijn elegante syntheses hebben de islamitische geschiedenis toegankelijk gemaakt voor een breed publiek in Europa en Amerika. In zijn meer gespecialiseerde studies, was hij een pionier in de sociale en economische geschiedenis en het gebruik van de uitgebreide Ottomaanse archieven. Zijn werk omtrent de premoderne islamitische wereld vertolkte zowel diens prachtige rijkdom en haar zelfgenoegzame zelfvoldaanheid. Zijn studies in de moderne geschiedenis maakte de innerlijke dialoog begrijpelijk van de islamitische volkeren in hun ontmoeting met de waarden en de kracht van het Westen.

De aan de Universiteit van Californië verbonden R. Stephen Humphreys noteert "het buitengewone bereik van zijn studiebeurs [en] zijn vermogen om de totaliteit van de islamitische en Midden-Oosterse geschiedenis van Mohammed tot op de huidige dag." En, zoals wijlen Fouad Ajami van de Johns Hopkins Universiteit het uitdrukte op de 90ste verjaardag van Lewis: "Hij is het orakel van dit nieuwe tijdperk van de Amerikanen in de landen van de Arabische en islamitische wereld."

De carrière van Lewis overspande een monumentale 75 jaren, van zijn eerste artikel ("The Islamic Guilds") in 1937 tot zijn autobiografie in 2012. Halverwege, in 1969, dook hij op in mijn leven. In Israël, in de zomer tussen mijn tweedejaars en junior jaar op de universiteit, begon ik te twijfelen aan mijn aspiraties om een wiskundige te worden en dacht erover om te schakelen naar Midden-Oosten studies. Om dit nieuwe gebied te proeven, bezocht ik de gerenommeerde boekhandel Ludwig Mayer in Jeruzalem en kocht er het boek aan van Lewis The Arabs in History uit 1950.

Het lanceerde mijn carrière. In de komende 47 jaar zal Lewis een groter wordende invloed op mijn studies uitoefenen. Hoewel ik formeel nooit zijn student was, absorbeerde ik zijn visie en heb bijna al zijn geschriften gelezen en zeven van zijn boeken positief beoordeeld (in 1982, 1986, 1988, 1989, 1994, 1996 en 2000), veel meer dan om het even welke andere auteur. Zijn naam wordt genoemd op 508 pagina 's van mijn website. Naast al die cijfers, beïnvloedde hij meer dan iemand anders mijn begrip van het Midden-Oosten en Islam.

Dit gezegd zijnde, hadden hij en ik stevige discussies tijdens de George W. Bush jaren, meer in het bijzonder omtrent het beleid ten aanzien van Irak (ik stond meer sceptisch ten aanzien van de Amerikaanse inspanningen) en breder over de kwestie om vrede te brengen in het Midden-Oosten (idem dito).

Ik ontmoette Professor Lewis voor het eerst in 1973 in Londen, toen hij mij royaal bij hem thuis uitnodigde en advies aanbood omtrent mijn doctoraalstudie. Ik zag hem meer recent, twee keer in zijn kleine appartement in de buitenwijken van Philadelphia.

Bernard Lewis (R) met de vader van de auteur, Richard Pipes, in Londen in mei 1974.

Hij is indrukwekkend fit in lichaam en geest, brengt zijn tijd door achter de computer, blijft de eeuwige verteller ("Wat is een Joodse grap? Eén die niet-Joden niet kunnen begrijpen en Joden er een betere versie van hebben gehoord"), en het oproepen van anekdotes uit een tijd toen de meesten onder ons nog niet geboren waren (bv. zijn discussie met Abba Eban in 1946 over diens carrièrekeuzes). Het is prachtig om te zien dat hij het goed stelt, zelfs al is het helaas begrijpelijk dat hij niet langer bezig is met de wetenschap noch meningen heeft omtrent de actualiteit.

Bernard Lewis met de auteur in New York City in mei 2008.

Geboren nauwelijks 15 dagen na het ondertekenen van de Sykes-Picot overeenkomst die het moderne Midden-Oosten definieerde, vinden zij hun gemeenschappelijk eeuwfeest Syrië en Irak aan flarden gescheurd, echter Bernard Lewis is meer dan ooit tevoren een inspiratie voor zijn vele zelf-geïdentificeerde volgelingen, met inbegrip van ondergetekende.