De Republiek Turkije, die lange tijd een democratiserend islamitisch land en stevig geankerd was in het westerse kamp, heeft zichzelf thans intern verwond en bevindt zich te midden twee externe crisissen: de burgeroorlog in het naastgelegen Syrië en de illegale immigratie die het Europese beleid verandert. De vooruitzichten voor Turkije en haar buren zijn zorgelijk, zo niet onheilspellend.
De belangrijkste ontwikkeling was het aan de macht komen van Recep Tayyip Erdoğan in 2002, toen hij door een toevallige verkiezingsuitslag de totale controle verkreeg over de regering, die hij vervolgens briljant omvormde in een persoonlijk regime. Na jaren van terughoudendheid en bescheidenheid, kwam zijn echte persoonlijkheid - hoogdravend, islamitisch en agressief - naar buiten. Thans wil hij graag regeren als een echte despoot, een ambitie die zijn land onophoudelijke en vermijdbare problemen oplevert.
Aanvankelijk heeft Erdoğan's gedisciplineerde benadering van de financiering de Turkse economie een China 'achtige' economische groei opgeleverd en nam zijn electorale steun toe, terwijl hij van Ankara een nieuwe speler maakte in regionale aangelegenheden. Maar dan hebben samenzweringstheorieën, corruptie, kortzichtigheid en incompetentie een hap uit de groei gebeten, waardoor Turkije economisch kwetsbaar is geworden.
Aanvankelijk nam Erdoğan ongekende stappen om het Koerdische vraagstuk van zijn land op te lossen, door deze etnische minderheid te erkennen die samen ongeveer 20 procent van de bevolking van het land uitmaakt, met een eigen cultuur en zich mag uiten in haar eigen specifieke taal. Maar dan, om electorale redenen, maakte hij vorig jaar plotseling een bocht van 180 graden die resulteerde in een meer dan ooit vastbesloten en gewelddadige Koerdische opstand, tot op het punt dat de burgeroorlog een reëel vooruitzicht was geworden.
Aanvankelijk heeft Erdoğan ingestemd met de traditionele autonomie van de grote instellingen in het Turkse maatschappelijk leven zoals rechtbanken, het leger, de pers, banken en scholen. Hij was er niet langer op uit om alles te controleren. Neem het geval van twee prominente journalisten, Can Dündar en Erdem Gül: omdat hun krant Cumhuriyet, de clandestiene steun van de Turkse regering aan Islamitische Staat (ISIS/Daesh) onthulde, liet Erdoğan hen achter de tralies gooien op een wel erg surrealistische beschuldiging van spionage en terrorisme. Erger nog, nadat het Grondwettelijk Hof (Turkije 's hoogste rechtbank) deze formulering verwierp, beschuldigde Erdoğan het hof ervan dat het zich uitsprak "tegen het land en het volk" en gaf aan de rechterlijke beslissing te zullen negeren.
 Erdem Gül (links) en Can Dündar na hun vrijlating uit de gevangenis. |
Aanvankelijk onderhield Erdoğan voorzichtige en correcte relaties met Moskou, economisch profiterend en Rusland gebruikend als een evenwicht tegen de Verenigde Staten. Maar sinds het roekeloze Turkse neerhalen van een Russisch gevechtsvliegtuig in november vorig jaar, gevolgd door een provocerend gebrek aan verontschuldigingen, heeft de kleine pestkop (Erdoğan) overduidelijk zijn gevecht tegen de grote bullebak (Rusland 's Vladimir Poetin) verloren en moet Turkije daarvoor de prijs betalen. De Franse president François Hollande heeft publiekelijk gewaarschuwd voor "een risico op oorlog" tussen Turkije en Rusland.
Aanvankelijk heeft Erdoğan's aanpak van het beleid zich vertaald in een kalmerende invloed op de binnenlandse politiek; echter, thans heeft zijn oorlogszucht geleid tot een reeks kleine en grote geweldsdaden. Om de zaken nog erger te maken, zijn velen van deze van duistere oorsprong en doel, en bouwen paranoia op. Zo bijvoorbeeld, voordat de Koerdische groep TAK de verantwoordelijkheid had opgeëist voor de bomaanslag van 13 maart waarbij 37 mensen werden gedood in de buurt van het kantoor van de premier in Ankara, werd de aanslag verschillend toegeschreven aan Koerden, ISIS en de Turkse regering. Het geweld werd geïnterpreteerd als een plan om een meer krachtige campagne te rechtvaardigen tegen de Koerdische bevolking in Turkije, of het straffen van de regering voor de aanslag op de Koerden; een Turkse militaire invasie van Syrië aan te moedigen of om politieke aartsvijand Erdogan te beknotten, de Gülen beweging.
 Zicht op de ravage na de aanslag van 13 maart 2016 in Ankara. |
Aanvankelijk werd Turkije een plausibele kandidaat voor het lidmaatschap van de Europese Unie dankzij het gematigde gedrag van Erdogan. Nu, in zijn afglijden in de richting van despotisme en islamisme, betekent het dat de Europeanen via een reeks moties beweren te onderhandelen met Ankara, terwijl het rekent op de Republiek Cyprus om de implementatie ervan te deballoteren; zoals de Turkse journalist Burak Bekdil opmerkte: "Het moderne Turkije is nog nooit zo galactisch ver verwijderd geweest van de kernwaarden die werden vastgelegd door de Europese beschaving en haar instellingen."
In de eerste maanden van de Syrische opstand, bood Erdoğan zijn wijze raad aan de dictator in Damascus, Bashar al-Assad, omtrent het ontspannen van zijn greep op de interne crisis en het toestaan van politieke participatie. Echter de zaken zijn zo vreselijk misgelopen - zoals Dündar en Gül berichtten - dat Erdoğan thans ISIS ondersteunt, de meest fanatieke en islamistische organisatie van vandaag en die er misschien ooit is geweest. Die steun heeft vele vormen aangenomen: het laat buitenlanders toe om doorheen Turkije te trekken en aldus Syrië te bereiken, waardoor werving in Turkije mogelijk wordt, alsmede het verstrekken van medische zorg en de toelevering van geld en wapens. Ondanks dit, is ISIS bang voor verraad van Ankara en bedreigt het en valt Turken aan.
Erdogan 's fout om ISIS en andere soennitische islamitische organisaties in Syrië ruggensteun te geven, heeft hem op een nog andere manier pijn gedaan, wat leidt tot een massale toestroom van Syrische vluchtelingen naar Turkije, waar ze steeds minder welkom zijn bij de locale bevolking en zij aldus voor nieuwe sociale en economische spanningen zorgen.
Wat ons brengt bij Erdoğan's laatste gok. De vele Syrische vluchtelingen willen doortrekken naar het noordwesten van Europa, wat hem een handig mechanisme biedt om de Europese Unie te chanteren: betaal mij een enorme hoeveelheid geld (6 miljard dollars volgens de laatste berichten) en sta toe dat 80 miljoen Turken visumvrij naar uw landen kunnen reizen, of anders ga ik nog meer onwelkome Syriërs, Irakezen, Afghanen, Somaliërs aan uw voordeur dumpen.
Tot dusverre heeft de truc gewerkt. Onder leiding van de Duitse bondskanselier Angela Merkel zijn de Europeanen gezwicht voor de eisen van Erdogan. Maar dit is misschien wel een Pyrrusoverwinning die op de lange termijn Erdoğan 's belangen kunnen schaden. In de eerste plaats door de Europeanen te dwingen om te doen alsof ze niet gechanteerd worden en Turkije verwelkomen met dicht geklemde tanden; het zorgt tevens voor een slechte stemming en het kan de Turkse kansen op het EU-lidmaatschap verder verminderen of zelfs volkomen teniet doen.
 De Turkse premier Ahmet Davutoğlu spreekt op een conferentie omtrent immigratie. |
Ten tweede, heeft het spel van Erdogan geleid tot een diepgaande en waarschijnlijk blijvende verschuiving in de stemming in Europa tegen het aanvaarden van meer immigranten uit het Midden-Oosten - met inbegrip van Turkse - zoals blijkt uit de slechte resultaten van de partij van Merkel bij de verkiezingen eerder deze maand.
Dit is slechts het begin. In combinatie wijzen deze fouten van Erdoğan naar meer nakende crisissen. Gökhan Bacik, een professor aan de Ipek Universiteit in Ankara, merkte op dat "Turkije geconfronteerd wordt met een veelzijdige catastrofe," waarvan de omvang "groter is dan de capaciteit van Turkije om die te verteren." Als Iran vandaag de dag het grootste gevaar is in het Midden-Oosten, dan is het dat ook voor het Turkije van morgen.
Mr. Pipes (DanielPipes.org, @DanielPipes) is president van het Middle East Forum. © 2016 by Daniel Pipes. All rights reserved.
